Różyczka to zakaźna choroba wirusowa, przenoszona poprzez bezpośredni kontakt z chorym drogą kropelkową lub w wyniku zetknięcia z zakaźnym materiałem – krwią, moczem, kałem czy innymi wydzielinami zakażonej osoby. Do zarażenia może dojść także poprzez łożysko, czyli przeniesienie od matki do płodu. Za sprawą obowiązkowych szczepień różyczka nie jest obecnie bardzo powszechną chorobą u dzieci, ale nadal występuje. Jej diagnostyka może być dość kłopotliwa, ze względu na podobieństwo objawów klinicznych do innych schorzeń – np. alergicznych czy dermatologicznych.
Jakie są objawy różyczki u dzieci i jaki ma przebieg?
Przebieg różyczki może być bezobjawowy. Brak symptomów dotyczy średnio połowy chorych dzieci, natomiast u pozostałych początkowo występuje przede wszystkim stan podgorączkowy, pogorszenie samopoczucia, ból mięśni i głowy, zapalenie spojówek bez światłowstrętu oraz zapalenie gardła. Na dobę przed pojawianiem się charakterystycznej wysypki, dochodzi zwykle do powiększenia węzłów chłonnych oraz związanych z tym dolegliwości bólowych. Same zmiany skórne mają postać różowych, drobnych wykwitów na kończynach i tułowiu. Na twarzy natomiast pojawia się wysypka, która przypomina nieco przebieg odry. W najmniejszych dzieci zmiany skórne mogą być pierwszym objawem różyczki. Wysypka z reguły mija samoistnie po 2-3 dniach i nie pozostawia po sobie przebarwień, jednak może doprowadzić do złuszczania się skóry. Wykwity są charakterystyczne dla różyczki, jednak choroba ta może przebiegać również bez ich obecności.
Ile trwa różyczka u dzieci i ile razy można na nią zachorować?
Czas zakończenia infekcji różyczką do momentu wystąpienia pierwszych objawów chorobowych wynosi około 2-3 tygodnie, z reguły 16-18 dni. Ryzyko przenoszenia wirusa na osobę zdrową jest zachowane na średnio tydzień przed pojawieniem się wysypki, a także do 6 dni po jej wystąpieniu. Diagnostyka różyczki u dzieci odbywa się zazwyczaj dopiero po wystąpieniu wysypki, dlatego pacjent musi przebywać w izolacji co najmniej 7 dni. Szczególnie istotne jest unikanie kontaktu z kobietami w ciąży, a także tymi w wieku prokreacyjnym. Na różyczkę zazwyczaj choruje się tylko raz w życiu, ponieważ jednorazowy przebieg chroni przed ponownym zakażeniem w przyszłości. W okresie choroby organizm wytwarza komórki pamięci immunologicznej, które działają natychmiastowo przy ponownym kontakcie z wirusem różyczki.
Jak wygląda leczenie różyczki u dzieci?
Ze względu na przeważnie łagodny przebieg różyczki, choroba ta nie wymaga skomplikowanego leczenia. Z reguły podaje się jedynie środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, które niwelują uciążliwe dolegliwości i zabezpieczają przed ewentualnymi powikłaniami. Poza leczeniem objawowym, należy też pamiętać o właściwym nawadnianiu organizmu dziecka. Dzieciom najczęściej podaje się leki w formie czopków i syropów, a także zaleca pozostawanie w domu i leżenie w łóżku. Okres izolacji powinien trwać około siedmiu dni po pojawieniu się wysypki, celem ograniczenia ryzyka rozprzestrzeniania się szczepień ochronnych. W takiej sytuacji bardzo pomocna może się okazać zdalna przychodnia, w której odbywają się e-konsultacje. Takie rozwiązanie nie wymaga osobistej wizyty dziecka u lekarza, co zmniejsza ryzyko jego kontaktu z osobami zdrowymi. Pediatra online jest też w stanie przepisać odpowiednie leki. Wystawiona przez niego recepta online może być szybko zrealizowana w każdej aptece.
Jakie mogą być powikłania po różyczce u dziecka?
Do wyzdrowienia z różyczki dochodzi samoistnie, jednak w niektórych przypadkach choroba ta powoduje pewne powikłania. Zapalenia stawów są charakterystyczne głównie dla dorosłych i młodzieży. U dzieci najpoważniejsze są konsekwencje wynikające z zakażenia wirusem w czasie życia płodowego. Przy zespole różyczki wrodzonej występuje tzw. triada różyczkowa, która obejmuje różne wady serca, zaburzenia krążenia, wady wzroku i wady słuchu. U dzieci z tym stanem pojawiają się też upośledzenia rozwoju umysłowego, uszkodzenia ośrodka mowy, powiększenie śledziony i wątroby, ubytki i deformacje kości czy niedorozwoje kości szczęki oraz zaburzenia w funkcjonowaniu gruczołów dokrewnych.
Jak działa szczepionka na różyczkę?
Szczepienia ochronne są obecnie najlepszym sposobem na profilaktykę różyczki. W szczepionce znajdują się żywe szczepy wirusa, które pobudzają układ odpornościowy do wytworzenia odpowiedniej pamięci immunologicznej. Pod wpływem szczepienia uruchomić można w pełni naturalne mechanizm obronne. Podstawową zaletą tego rozwiązania w porównaniu do nabycia odporności poprzez przechorowanie jest możliwość zapobiegnięcia powikłaniom, które mogą wystąpić po chorobie. Szczepienia na różyczkę są szczególnie istotne w przypadku kobiet, ponieważ chronią przed zachorowaniem w okresie ciąży i niwelują ryzyko wystąpienia zespołu różyczki wrodzonej u dziecka. Obowiązkowe szczepienia sprawiły, że zachorowania nie są obecnie powszechne. Przeciwko różyczce nie stosuje się szczepionki jednoskładnikowej, tylko w postaci skojarzonej ze szczepionką na świnkę oraz odrę.
